Hiểu đúng về đầu tư giá trị
Ðể lý giải được vấn đề này, chúng ta cần thống nhất chung quan điểm: đầu tư giá trị là cố gắng đi định giá và tìm kiếm lợi nhuận từ khoảng chênh lệch giữa giá thị trường và giá trị thực của cổ phiếu, hay còn được biết đến với khái niệm là “biên an toàn”.
Như vậy cơ hội đầu tư giá trị hấp dẫn sẽ xuất hiện khi nhà đầu tư định giá được một cách “tương đối chính xác” giá trị thật của một cổ phiếu, đây là điểm mấu chốt. Trong đầu tư, để định giá một doanh nghiệp có 3 cách phổ biến nhất.
Thứ nhất, định giá theo phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF); thứ hai định giá so sánh hệ số tương đối – một dạng rút gọn của phương pháp chiết khấu dòng tiền (P/E, EV/EBIT,…) và thứ ba, định giá theo phương pháp giá trị tài sản thuần (Net Net, NAV).
Chính việc một nhà đầu tư sử dụng phương pháp định giá nào trong 3 phương pháp trên sẽ quyết định thời gian nắm giữ hợp lý. Ðôi khi thời gian là “bạn đồng hành” của phương pháp này, nhưng lại là kẻ thù của phương pháp kia. Tại sao lại như vậy?
Sai lầm khi định giá công ty
Ðối với phương pháp định giá thứ nhất và thứ hai, thời gian đủ dài là điểm mấu chốt để kiếm được lợi nhuận. Có thể ở thời điểm hiện tại, những chỉ số tài chính không thể hiện được doanh nghiệp đó đủ hấp dẫn về định giá, nhưng nhà đầu tư biết được trong tương lai triển vọng kinh doanh sẽ tích cực và khi chiết khấu về hiện tại trong khoảng thời gian 5-10 năm thì mức giá hiện tại đang là rất rẻ.
Nếu triển vọng tăng trưởng vẫn tích cực thì tăng thời gian lên 10-15 năm thậm chí xa hơn, cổ phiếu lại càng rẻ hơn nữa. Như vậy, lúc này thời gian là yếu tố giúp doanh nghiệp trở nên hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư. Huyền thoại đầu tư Warren Buffett đã từng nói: “Khoảng thời gian mà tôi muốn nắm giữ cổ phiếu là mãi mãi”.
Chính Buffett cũng đã khẳng định mua và nắm giữ (Buy and Hold) là một nhánh của đầu tư giá trị, thứ mà ông chỉ thực sự nhận ra khi gặp Charlie Munger.
Ðiều lưu ý, một nhà đầu tư giá trị theo phương pháp mua và nắm giữ cần phải trả lời các câu hỏi như: Ban lãnh đạo công ty có chính trực? Công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững? Ðộ rộng thị trường của sản phẩm có đủ lớn để công ty tăng trưởng?
Những câu hỏi này để biết rằng, công ty ấy có tốt không trước khi đi định giá. Ðịnh giá là công việc rất tốn kém thời gian, đòi hỏi một sự nghiên cứu nghiêm túc và rất dễ mắc sai lầm.
Ðó là lý do tại sao trên thế giới có hàng chục triệu người muốn như Buffett và Munger, nhưng chưa ai làm được. Tuy nhiên, đầu tư giá trị không chỉ có mua và nắm giữ với phương châm lãi kép và thời gian là “bạn đồng hành”.
Ở một góc nhìn khác, thời gian lại là “kẻ thù” của phương pháp thứ ba mà chúng ta đã đề cập ở trên, phương pháp giá trị tài sản thuần. Ðối với phương pháp này, nhà đầu tư giá trị không đi tìm những doanh nghiệp tốt được sở hữu bởi một ban lãnh đạo chính trực.
Cái nhà đầu tư đi tìm là tập trung vào giá trị thanh lý của công ty, hay được Buffett nhắc đến là “những mẩu xì gà hút dở”, thứ có thể mang đến những khoản lợi nhuận kếch xù mà không phải chờ quá lâu.
Hãy tưởng tượng nếu bạn thấy một công ty đang làm ăn thua lỗ có có lượng tiền hoặc tương đương tiền và tài sản được đánh giá lại theo giá thị trường là 500 tỷ. Trong khi đó, chỉ phải bỏ ra 200 tỷ tiền mặt để mua toàn bộ cổ phần công ty (con số này chính là vốn hóa thị trường) và 100 tỷ để trả nợ cho công ty đó.
Như vậy, lúc này tổng số tiền nhà đầu tư bỏ ra để mua đứt công ty là 300 tỷ, nhưng khi đem đi giải thể thì số tiền thu về là 500 tỷ, thực sự là một ván bài hấp dẫn. Ðây chính là “điếu xì gà hút dở” mà Buffett vẫn luôn nhắc đến trước khi ông gặp Munger.
Ðối với chiến lược này, nhà đầu tư cần phải hiểu: chính vì công ty đang làm ăn thua lỗ nên mới có một mức thị giá hấp dẫn như vậy. Nhưng thử hình dung, nếu công ty không giải thể và lấy tiền chia cho cổ đông mà tiếp tục đầu tư gây lỗ tiếp thì điều gì sẽ xảy ra?
Xác suất rất cao là giá trị đánh giá lại 500 tỷ sẽ giảm đi và một lúc nào đó con số này nhỏ hơn 300 tỷ. Từ một món hời trở thành gánh nặng. Có thể hiểu rằng, thời gian trong phương pháp này trở thành “kẻ thù” của bạn, càng rút ngắn thời gian trở về giá trị thực bao nhiêu thì khả năng sinh lời càng cao và rủi ro càng thấp.
Một điều nữa cần chú ý, mỗi chiến lược đầu tư giá trị là để phù hợp với từng giai đoạn thị trường khác nhau. Trong một thị trường mới bước qua suy thoái, đang ở giai đoạn đầu của chu kỳ hồi phục thì phương pháp giá trị tài sản thuần đã được chứng minh là phương pháp kiếm lợi nhuận tốt nhất.
Tuy nhiên, khi thị trường đã ở một giai đoạn tăng trưởng nhất định, việc chúng ra đi tìm những “mẩu xì gà hút dở” là vô cùng khó khăn, vì lúc này giá trị thị trường thường đã được “sự kỳ vọng” đẩy lên rất cao so với giá thanh lý. Lúc này chiến lược “mẩu xì gà hút dở” không còn hoạt động.
Nói chung, thời gian không phải lúc nào cũng là “bạn đồng hành” đối với một nhà đầu tư giá trị chân chính. Việc cần làm tốt nhất vẫn nên là cố gắng rút ngắn tối đa thời gian nắm giữ ở những kèo thơm, ai mà biết được một “người tốt” sẽ trở nên “xấu tính” vào lúc nào khi thời gian rồi sẽ thay đổi tất cả”.
Chiến lược mua và nắm giữ cũng trở thành thảm họa cho bất cứ ai nắm giữ cổ phiếu công nghệ từ năm 2000 đến năm 2002. Những cổ phiếu dẫn dắt đã mất từ 75% đến 90% giá trị và trong số đó có những cổ phiếu không bao giờ quay trở lại định cũ. Đó chính là trường hợp của các cổ phiếu dẫn dắt trong giai đoạn 1998-2000 như Time Warner, Corning, Yahoo, Intel và EMC.
Bán sớm để an toàn trước khi thị trường sụp đổ
Napoleon từng viết rằng, việc ông không bao giờ tỏ ra do dự trong khi chinh chiến đã mang lại cho ông lợi thế lớn trước đối thủ, và trong nhiều năm, ông là người bất khả chiến bại. Trên cuộc chiến của thị trường chứng khoán, những kẻ sống sót luôn nhanh nhạy và quyết đoán để bán cổ phiếu trước khi thị trường sụp đổ. Những nhà đầu tư thua lỗ luôn là những kẻ chậm chân.
Sau khi bạn nhìn thấy một vài chỉ báo tin cậy đầu tiên cho thấy thị trường đạt đỉnh, đừng chờ đợi thị trường đạo chiều. Hãy nhanh chóng bán đi trước khi những dấu hiệu suy yếu lộ rõ. Khi các chỉ số thị trường đạt đỉnh và bắt đầu giảm điểm mạnh, bạn phải hành động thật nhanh bằng cách chuyển 25% hoặc nhiều hơn danh mục đầu tư sang tiền mặt.
Hãy bán cổ phiếu một cách nhanh chóng và dứt khoát bằng lệnh thị trường (market order). Không nên tiếc rẻ hoặc chần chừ chỉ vì một vài lai giá mà bỏ lỡ cơ hội tháo chạy. Việc sử dụng lệnh giới hạn (limit order) thực sự là điều không nên làm.
Thoát ra khỏi cổ phiếu khi vẫn còn có thể là một khoảnh khắc cực kỳ quý giá vì bạn không thể làm điều này một khi thị trường sụp đổ.
Hành động nhanh như chớp thậm chí còn quan trọng hơn nếu như tài khoản của bạn sử dụng tỷ lệ ký quỹ cao (đòn bẩy). Nếu danh mục của bạn đã chạm vào tỷ lệ ký quỹ cao nhất, chỉ cần giá cổ phiếu giảm 20% cũng đủ làm tài khoản của bạn bay mất hơn 40%. Nếu cổ phiếu giảm 50%, bạn hoàn toàn cháy tài khoản. Đừng bao giờ cố gắng giao dịch năng động để kiếm tiền trong thị trường con gấu (xu hướng xuống) bằng cách sử dụng đòn bẩy.
Chốt lại, chỉ có hai cách bạn có thể làm khi thị trường con gấu bắt đầu: một là bán và rút khỏi thị trường hoặc hai là bán khống. Khi bạn đã rút khỏi thị trường, hãy nên tiếp tục đứng ngoài thị trường cho đến khi nào thị trường con gấu kết thúc. Thường mất khoảng năm hoặc sáu tháng hoặc thậm chí lâu hơn. Trong một số trường hợp, thị trường con gấu có thể kéo dài đến hai năm.
Thị trường con gấu bắt đầu vào tháng 3 năm 2000, xảy ra vào năm cuối cùng trong nhiệm kỳ tổng thống Clinton thậm chí còn kéo dài lâu hơn và trầm trọng hơn so với bình thường. Cứ 10 nhà đầu tư thì có đến 9 người thua lỗ, đặc biệt là những ai nắm giữ cổ phiếu công nghệ. Đó cũng là sự kết thúc của giai đoạn tăng trưởng mạnh vào cuối thập niên 90, thời điểm mà người Mỹ đã tỏ ra bất cần và thiếu cảnh giác. Đây là giai đoạn bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra khi cổ phiếu tăng giá một cách điên cuồng.
Bán khống có thể mang tới lợi nhuận, nhưng đây là một kỹ thuật khó và chỉ những nhà giao dịch có kỹ năng mới làm được. Hãy nhớ một điều chỉ có rất ít người kiếm được tiền từ bán khống. Tôi sẽ thảo luận chi tiết chủ đề này trong chương 12.
Đọc sách giấy làm khả năng ghi nhớ và nắm bắt thông tin tốt hơn, tránh giảm thị lực mắt. Hãy mua cuốn sách Cách kiếm lợi nhuận 18.000% từ thị trường chứng khoán với mức giá rẻ nhất theo link dưới đây.
