Đại Việt Sử Ký Toàn Thư là bộ quốc sử của Việt Nam, viết theo thể biên niên, ghi chép lịch sử Việt Nam từ thời đại truyền thuyết Kinh Dương Vương năm 2879 TCN đến năm 1675 đời vua Lê Gia Tông nhà Hậu Lê.
Nội dung tác phẩm
Bộ sử này được khắc in toàn bộ và phát hành lần đầu tiên vào năm Đinh Sửu, niên hiệu Chính Hòa năm thứ 18, triều vua Lê Hy Tông, tức là năm 1697. Đây là bộ chính sử Việt Nam xưa nhất còn tồn tại nguyên vẹn đến ngày nay, do nhiều đời sử quan trong Sử quán triều Hậu Lê biên soạn.
Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
(Hồ Chí Minh)
Bộ sử bắt đầu được Ngô Sĩ Liên, một vị sử quan làm việc trong Sử quán dưới thời vua Lê Thánh Tông, biên soạn dựa trên sự chỉnh lý và bổ sung hai bộ quốc sử Việt Nam trước đó cùng mang tên Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu và Phan Phu Tiên.
Hoàn thành vào niên hiệu Hồng Đức thứ 10 (1479), bộ sử mới của Ngô Sĩ Liên gồm 15 quyển, ghi lại lịch sử Việt Nam từ một thời điểm huyền thoại là năm 2879 TCN đến năm 1427 (khi nhà Hậu Lê được thành lập) và mang tên Đại Việt sử ký toàn thư.
Sau đó, dù đã hoàn thành, Đại Việt sử ký toàn thư lại không được khắc in để ban hành rộng rãi mà tiếp tục được nhiều đời sử quan trong Quốc sử quán sửa đổi, bổ sung và phát triển thêm. Khoảng niên hiệu Cảnh Trị (1663 – 1671) đời vua Lê Huyền Tông, chúa Trịnh Tạc hạ lệnh cho một nhóm văn quan, đứng đầu là Tham tụng Phạm Công Trứ, sửa chữa bộ quốc sử của Ngô Sĩ Liên, đồng thời sai biên soạn tiếp lịch sử Việt Nam từ năm 1428 đời vua Lê Thái Tổ đến năm 1662 đời vua Lê Thần Tông nhà Hậu Lê.
Bộ sử của nhóm Phạm Công Trứ, gồm 23 quyển, được đem khắc in để phát hành nhưng công việc chưa xong, phải bỏ dở. Khoảng niên hiệu Chính Hòa (1680 – 1705) đời vua Lê Hy Tông, chúa Trịnh Căn lại hạ lệnh cho một nhóm văn quan, đứng đầu là Tham tụng Lê Hy, tiếp tục khảo đính bộ sử của nhóm Phạm Công Trứ, đồng thời biên soạn tiếp lịch sử Việt Nam từ năm 1663 đời vua Lê Huyền Tông đến năm 1675 đời vua Lê Gia Tông nhà Hậu Lê.
Bộ quốc sử này lấy tên là Đại Việt sử ký toàn thư, theo đúng tên mà sử gia Ngô Sĩ Liên cách đó gần hai thế kỷ đã đặt cho bộ sử của ông, gồm 25 quyển, được khắc in toàn bộ và phát hành thành công vào năm Đinh Sửu, niên hiệu Chính Hòa năm thứ 18 đời vua Lê Hy Tông, tức là năm 1697.
Đại Việt sử ký toàn thư là bộ chính sử Việt Nam xưa nhất còn tồn tại nguyên vẹn đến ngày nay, là di sản vô giá của văn hóa dân tộc Việt Nam, là kho tư liệu phong phú không những cần thiết cho ngành sử học mà còn giúp ích cho nhiều ngành khoa học xã hội khác và cũng là một bộ sử có giá trị văn học. Các bộ quốc sử sau này của Việt Nam như Đại Việt sử ký tiền biên, Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục đều được biên soạn dựa trên cơ sở của Đại Việt sử ký toàn thư.
Về mặt chính trị, bộ sử đã cung cấp cho chúng ta hiểu thêm về bộ máy tổ chức, những biểu dâng của các triều đại, cho cuối thời Hậu Lê. Như thời Lý vào năm 1028, “Đặt 10 vệ điền tiền cấm quân: 1. Quảng Thánh – 2. Quảng Vũ – 3. Ngự long 0 4. Bổng nhật – 5. Trừng hải.
Mười vệ đều chia làm tả hữu trực đi quanh để bảo vệ bên trong cấm thành, cộng là 10 vệ”. Đó là việc tổ chức quân đội dưới thời Lý, các đời khác cũng tương ứng như vậy, cũng thay đổi và cũng được sử sách ghi lại rõ ràng. Bên cạnh đó, có nội dung bàn về các chức quan triều đình như “Cho Lương Nhậm Văn làm thái sư, Ngô Thượng Đinh làm thái phó, Đào Xử Trung làm thái bảo, Lý Đạo Kỷ làm tả khu mật”.
Vậy là có chức Thái sư, Thái phó, Thái Bảo, Tả khu mật. Cũng có nội dung như “Mùa hạ, tháng 5, ngày 12, vua cùng các đại thần bàn định việc nước, về quan viên các lộ, trấn và quan trấn thủ các nơi quan yếu, cùng là luật lệ kiện tụng, chức tước chế lệ.
Tháng 6, chỉ huy cho các đại thần khảo xét các quan trong ngoài; nhất đẳng là những người có văn võ tài cán nhanh nhẹn; nhị đẳng là những người biết chữ, tài cán nhanh nhẹn; tam đẳng là những người giỏi viết tinh, viết thảo, viết toán, ngoài ra không vào đẳng nào, kê reeng một hạng”.
Về bang giao, nội dung sách cũng đề cập vào đời Lý Thần Tông năm 1130, “Nhà Tống sai mang ấn báu và sắc vàng sang phong vua làm Giao Chỉ quận vương, tháng 11 nước Chiêm Thành sang cống”.
Hay là bàn về các công việc “đúc tiền Thuận Thiên”, mô tả phong cảnh “Mây xanh hiện, có cánh có chân, bên dưới như mâm ngọc, hai bên tả hữu hình như hai con cá chép vờn nhau”, “ngày 15, mở hội Vu Lan, tha tù tội nhẹ 50 người, cho các sư tụng kinh 220 quan tiền”.
Ban hành các quy định như “Tháng 9, cho các giám sinh ở Quốc tử giám và sinh đồ ở huyện được mang mũ áo và cho giáo thụ Quốc tử giám cùng giáo chức các lộ huyện được đội mũ cao hơn”.
Đó là một vài đoạn trích mà mình giới thiệu đến quý bạn đọc để góp phần làm rõ hơn phần nội dung giới thiệu ở trên. Cuốn sách ĐạI Việt sử ký toàn thư là một công trình sử học to lớn, là một tác phẩm kinh điển, là “chứng nhân lịch sử” của một thời đã qua. Để hiểu sâu sắc và chính xác về quá khứ không thể bỏ qua cuốn sách này. Vì đó là bộ quốc sử đầu tiên hiện vẫn còn được lưu giữ và truyền tải hiện nay.
Review sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư
Xét về giá trị sử liệu, Đại Việt Sử Ký Toàn Thư được sắp vào loại sử liệu hành văn, sử liệu gốc. Mức độ tin cậy của sử liệu này tương đối cao, Với khối lượng đồ sộ, cuốn sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư đời Hậu Lê đã và đang là một nguồn sử liệu quý giá, còn “lưu giữ” lại một phần khung cảnh nào đó của xã hội đương thời. Như là việc phong quan, phong tước cho quan, vấn đề ngoại giao lân bang.
Xét về giá trị văn học, thông qua cuốn sách này bạn đọc sẽ thấy rõ văn chương của người xưa, thấy rõ cách viết lối biên niên, lối tự sự. Đây có thể là lối viết cơ bản, thấy gì viết náy, thấy đúc đồng viết “đúc đồng”, thấy ban chức thì viết “ban chức”, thấy có bao nhiêu lộ, bao nhiêu trấn thì viết bấy nhiêu lộ, bấy nhiêu trấn. Đó là cách viết ngắn gọn, dễ hiểu. Giá trị văn học mang lại cho quý bạn đọc một hình thức biên soạn một tác phẩm nhất định nào đó.
Từ thuở còn học cấp 3, mình đã được tiếp cận và tìm hiểu nội dung của cuốn sách Đại Việt sử ký toàn thư của các sử gia đời Hậu Lê. Cho đến nay, khi là sinh viên thì điều kiện tiếp cận càng rõ hơn bao giờ. Cuốn sách này đã được các nhà xuất bản phát hành nhiều năm qua mặc dù khác nhau, song giá trị của nó rất bổ ích dành cho quý bạn đọc.
Từ những nội dung trong cuốn sách Đại Việt sử ký toàn thư đã giúp mình hình dung được bức tranh xã hội nước ta từ trước năm 1765. Để từ đó, quý bạn đọc có thể lựa chọn cuốn sách Đại Việt sử ký toàn thư là một trong những cuốn sách quý báu trong “bộ sưu tập” của mình. (Hoàng Trần)
Những ai muốn tìm hiểu về xã hội nước ta từ thời Hậu Lê trở về trước thì không thể bỏ qua cuốn sách quý báu này. Không phân biệt lứa tuổi, không phân biệt giới tính, không phân biệt ngành nghề, đều có thể tiếp cận nội dung của cuốn sách này. Bởi vì, nó ra đời là đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của mọi người.
Chẳng hạn như đối với học sinh, cuốn sách mang lại những kiến thức cơ bản. Đối với sinh viên chuyên nghành, nhà nghiên cứu thì cuốn sách vừa lại kiến thức cơ bản, vừa mang lại giá trị sử liệu. Đối với những nhà văn, thì cuốn sách mang lại hình thức trình bày, bộc lộ cảm xúc đối với nhân vật lịch sử theo lối văn chương. (Ẩn danh)
