Vai trò của may mắn và rủi ro
Trong chương này, Morgan xác định thực tế rằng mọi kết quả trong cuộc sống đều được dẫn dắt bởi các lực lượng khác ngoài nỗ lực của cá nhân – và đó là may mắn và rủi ro, mà anh ấy mô tả là anh chị em ruột thịt.
Tại sao thế này?
Thế giới quá ‘ phức tạp để cho phép 100% hành động của bạn quyết định 100% kết quả của bạn’. Bạn là một người trong số hơn bảy tỷ người và hầu như là bộ phận chuyển động vô hạn, tác động tình cờ của những hành động nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn có thể tác động mạnh hơn những hành động bạn thực hiện một cách có ý thức.
Anh ấy đã chỉ ra một cách đúng đắn rằng may mắn là thứ mà chúng ta có xu hướng bỏ qua, mặc dù nó cũng mạnh mẽ và phổ biến như rủi ro. Và tôi hoàn toàn có thể hiểu tại sao tác động của nó bị hạ thấp. Để xác định thành công không phải là sản phẩm của sự làm việc chăm chỉ, mà là kết quả của một lực hay thay đổi và ngẫu nhiên, làm giảm cảm giác ăn mừng và sự hài lòng về thành tích. Ngoài ra, buộc tội người khác thành công là sản phẩm của may mắn khiến bạn có vẻ thô lỗ và ghen tị.
Mặc dù may mắn chắc chắn là một yếu tố quan trọng trong cuộc sống, nhưng tác động của nó đến kết quả thành công là điều chúng ta không thể đo lường được. Do đó, chúng ta không thể biết chắc chắn rằng ai đó có bao nhiêu phần trăm thành công hay bất hạnh là do lực vô hình này.
Do đó, ông khuyến cáo chúng ta nên cẩn thận khi giả định rằng 100% kết quả có thể là do nỗ lực cá nhân và quyết định cá nhân. Sau khi con trai của Morgan chào đời, ông đã viết một bức thư có nội dung “Không phải tất cả thành công là do làm việc chăm chỉ và không phải tất cả nghèo đói là do lười biếng. Hãy ghi nhớ điều này khi đánh giá mọi người, kể cả bản thân bạn ”.
Tập trung vào các mẫu rộng
Trong phần kết luận của chương, ông tin rằng chúng ta nên tập trung ít hơn vào các cá nhân cụ thể và các nghiên cứu điển hình khi nghiên cứu thành công và thất bại, và tập trung nhiều hơn vào các mô hình rộng. Mô hình càng rộng và phổ biến, thì nó càng có thể áp dụng vào cuộc sống của bạn.
Ngược lại, việc nghiên cứu một người cụ thể có thể nguy hiểm vì đây thường là những ví dụ cực đoan, những tỷ phú và thất bại to lớn chi phối tin tức. Chúng thường ít áp dụng nhất cho các tình huống khác do tính độc đáo và phức tạp của chúng.
Như một nguyên tắc chung Morgan nói “Kết quả càng khắc nghiệt, bạn càng ít có khả năng áp dụng những bài học của nó vào cuộc sống của chính mình, vì càng có nhiều khả năng kết quả bị ảnh hưởng bởi những kết cục cực đoan của may mắn và rủi ro.”
Giàu có so với giàu có
Có rất nhiều cách để trở nên giàu có; ngành công nghiệp tự lực tấn công bằng nhiều cách để làm như vậy. Nhưng chỉ có một số cách để trở nên giàu có, và đó là sự kết hợp giữa ‘tiết kiệm và hoang tưởng’.
Ông sử dụng ví dụ về Jessie Livermore, một trong những nhà đầu tư chứng khoán vĩ đại nhất mọi thời đại. Jessie đã rút ngắn thời gian sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929, kiếm được 100 triệu đô la trong quá trình này. Sau đó, anh ấy tràn đầy tự tin và đặt cược ngày càng lớn. Anh thấy mình quá quắt, nợ nần chồng chất và mất tất cả mọi thứ trên thị trường chứng khoán. Ông tự sát năm 1940; Jessie rất giỏi trong việc làm giàu, nhưng lại rất tệ ở việc giàu có.
Một phần lý do khiến việc kiếm tiền và giữ nó rất khó là nó đòi hỏi một bộ kỹ năng khác. Trở nên giàu có đòi hỏi phải chấp nhận rủi ro, lạc quan và săn đón, trong khi giàu có đòi hỏi sự tiết kiệm và liều lượng lành mạnh của bệnh hoang tưởng.
Morgan tóm tắt thành công về tiền bạc trong một từ duy nhất, ‘sống sót’. Tồn tại đủ lâu và không bị xóa sổ là rất quan trọng để cho phép lãi kép phát huy tác dụng của nó. Tôi tin rằng có một khoản dự trữ tiền mặt kha khá là chìa khóa cho điều này vì nó giúp bạn không bị buộc phải bán cổ phiếu trong thời gian thị trường giảm giá và cho phép lãi kép để kiếm được lợi nhuận tốt trong thời gian dài nhất.
Sự kiện đuôi thúc đẩy kết quả
Các sự kiện đuôi là một trong một triệu sự kiện dẫn đến phần lớn kết quả. Bất cứ thứ gì mang lại lợi nhuận lớn, có ảnh hưởng và nổi tiếng đều là kết quả của sự kiện đuôi – đuôi thúc đẩy mọi thứ trong kinh doanh và đầu tư. Tôi không nghi ngờ gì về ý tưởng này được lấy cảm hứng từ ‘Nguyên tắc Pareto’, trong đó 80% kết quả là kết quả của 20% đầu vào.
Ví dụ:
Trên thị trường chứng khoán, hầu hết các công ty đều là những kẻ ngu ngốc; và chỉ một thiểu số nhỏ tạo ra tất cả lợi nhuận của thị trường.
Trong trường hợp kinh doanh, Amazon chẳng hạn tạo ra phần lớn doanh thu của họ từ Amazon Web Services và Prime.
Một ví dụ khác là Apple, nơi iPhone chịu trách nhiệm về phần lớn thành công của họ. Trong quý 3 năm tài chính này, iPhone chiếm 44% tổng doanh thu của công ty.
Ngay cả lợi nhuận của nhà đầu tư vĩ đại Warren Buffett cũng là do có đuôi. Trong một cuộc họp tại Berkshire Hathaway năm 2013, Buffett nói rằng ông sở hữu 400–500 cổ phiếu trong suốt cuộc đời của mình và kiếm được phần lớn tiền của mình nhờ 10 trong số đó. Loại bỏ các khoản đầu tư hàng đầu và lợi nhuận của anh ấy là trung bình khá.
Sức mạnh của lãi kép
Ông chỉ ra một sự thật thú vị rằng 81,5 USD trong tổng tài sản 84,5 tỷ USD của Warren Buffett đến sau sinh nhật lần thứ 65 của ông.
Tài sản của Warren Buffett là do ông là một nhà đầu tư giỏi từ khi còn là một đứa trẻ. Bí quyết đầu tư của ông là thời gian , ông đã đầu tư trong 3/4 thế kỷ.
Ông nhận xét rằng đầu tư tốt không nhất thiết phải thu được lợi nhuận cao nhất mà là kiếm được lợi nhuận vừa phải tốt trong thời gian dài nhất. Đây là nơi mà lãi kép thực sự hoạt động kỳ diệu.
Charlie Munger đã từng nói – “quy tắc đầu tiên của lãi kép: Không bao giờ ngắt lời một cách không cần thiết.”
Sự giàu có giúp bạn kiểm soát thời gian của mình
Giá trị nội tại lớn nhất của tiền là khả năng cho phép bạn kiểm soát thời gian của mình.
Nó cho phép bạn tự do thức dậy vào buổi sáng và làm bất cứ điều gì bạn muốn – đây là khoản tiền trả cổ tức cao nhất.
Ông tin rằng xây dựng sự giàu có chủ yếu là chi tiêu ít hơn số tiền bạn kiếm được, tỷ lệ tiết kiệm của bạn quan trọng hơn lợi nhuận đầu tư và thu nhập của bạn.
Đây là một chương ngắn nhưng thể hiện khả năng viết cô đọng của anh ấy.
Vai trò bất ngờ và ẩn số
Giáo sư Scott Sagan của Stanford: “Những điều chưa từng xảy ra trước đây luôn xảy ra.”
Lịch sử là một nghiên cứu về các sự kiện đáng ngạc nhiên và do đó dựa vào dữ liệu quá khứ như một hướng dẫn cho các điều kiện trong tương lai là vô ích, kinh tế học là một lĩnh vực mà sự thay đổi xảy ra mọi lúc.
Nếu có một điều lịch sử đã dạy chúng ta rằng những sự kiện ngoại lệ sẽ di chuyển kim nhiều nhất . Những ngoại lệ này, chẳng hạn như cuộc đại suy thoái và ngày 11 tháng 9 là những ẩn số chưa được biết đến, mặc dù không có khả năng dự báo chúng, chúng có vai trò to lớn trong việc định hình bối cảnh kinh tế và chính trị toàn cầu.
Và điều không được đánh giá cao là sự kết hợp giữa các sự kiện – Ví dụ như vụ 11/9 khiến Cục Dự trữ Liên bang cắt giảm lãi suất, thúc đẩy bong bóng nhà đất, dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, khiến thị trường lao động suy yếu, khiến mọi người phải tìm kiếm giáo dục đại học, dẫn đến khủng hoảng cho vay sinh viên.
Kết quả rút ra từ chương này là một số lượng nhỏ các sự kiện chưa từng có tiền lệ chiếm phần lớn những gì đang xảy ra trong nền kinh tế toàn cầu .
Phần lớn các nhà dự báo
Nếu những điều bất ngờ là cốt truyện chung của lịch sử, thì việc sử dụng các sự kiện lập kỷ lục như Đại suy thoái và Thế chiến để định hướng quan điểm của chúng ta về các tình huống xấu nhất khi nghĩ về tương lai là sai lầm sâu sắc.
Khi các nhà dự báo cho rằng những sự kiện tồi tệ nhất và tốt nhất trong quá khứ sẽ khớp với những sự kiện tồi tệ nhất và tốt nhất trong tương lai, bạn đang mắc sai lầm khi cho rằng lịch sử của những sự kiện không thể đoán trước không áp dụng cho tương lai.
Morgan mô tả đây là một sự thất bại trong trí tưởng tượng – ông nêu bật ví dụ về lò phản ứng hạt nhân Fukushima, nơi đã trải qua sự cố tan rã vào năm 2011 khi một trận sóng thần xảy ra. Nó được xây dựng để chống chọi với trận động đất tồi tệ nhất trong quá khứ, những người xây dựng đã không thể tưởng tượng là tồi tệ hơn nhiều. Họ không nghĩ rằng sự kiện tồi tệ nhất trong quá khứ sẽ là một điều bất ngờ và do đó chưa có tiền lệ.
Thay vì sử dụng quá khứ như một hướng dẫn cho các kịch bản trong tương lai, chúng ta chỉ nên sử dụng lịch sử của những điều bất ngờ như một sự thừa nhận rằng chúng ta không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Kết quả của việc này, Morgan nói rằng chúng ta không cần một lý do cụ thể nào để tiết kiệm; tiết kiệm chỉ có thể là “hàng rào chống lại khả năng không thể tránh khỏi của cuộc sống là khiến bạn bất ngờ vào thời điểm tồi tệ nhất có thể”.
Những thay đổi cơ cấu trong nền kinh tế khiến lịch sử trở thành một hướng dẫn kém cho tương lai
Cuối cùng, có một vấn đề khác với việc sử dụng lịch sử như một hướng dẫn cho tương lai. Đó là lịch sử không giải thích cho những thay đổi cấu trúc có liên quan đến ngày nay. Ví dụ, S&P 500 không bao gồm tài chính cho đến năm 1977 và công nghệ đã tồn tại cách đây 50 năm. Hơn nữa có sự khác biệt trong kế toán và tính thanh khoản của thị trường.
Để chỉ ra những thay đổi này ảnh hưởng đến đầu tư như thế nào, ông sử dụng ví dụ của cuốn sách đầu tư kinh điển, Nhà đầu tư thông minh của Benjamin Graham . Khi còn là một thiếu niên trẻ học về đầu tư, Morgan đã đọc cuốn sách này, và nó đưa ra các công thức về cách kiếm tiền trên thị trường chứng khoán. Vấn đề là một vài trong số chúng thực sự hoạt động. Mỗi lần Graham cập nhật cuốn sách; ông đã loại bỏ các công thức cũ và thay thế chúng bằng những công thức mới, đó là một sự thừa nhận rằng các kỹ thuật cũ không hoạt động nữa.
Lý do là thông tin đã trở nên dễ tiếp cận hơn nhờ công nghệ cao hơn, dẫn đến sự bất thường hoặc sai lệch bị cạnh tranh nhanh chóng. Do đó, một công thức mang lại lợi nhuận thị trường cao sẽ chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn, trước khi các nhà đầu tư nắm bắt và loại bỏ lợi nhuận vượt quá.
Nền kinh tế, doanh nghiệp và thị trường chứng khoán phát triển, mọi thứ liên tục thay đổi. Điều gì hiệu quả trong một thời kỳ sẽ không hoạt động trong một thời kỳ khác. Theo một quy luật, ông cho thấy rằng bạn càng nhìn lại lịch sử càng xa, bạn càng có nhiều khả năng đang xem xét một thế giới ngày nay không còn áp dụng nữa.
Không có gì miễn phí
Mọi thứ trong cuộc sống đều có giá của nó; vấn đề là đối với nhiều thứ, giá cả không rõ ràng, đặc biệt là từ bên ngoài. Khi chúng tôi tận mắt trải nghiệm chúng, thì giá cả mới trở nên rõ ràng. Để thành công, đó là thời gian dài, làm việc chăm chỉ, hy sinh cuộc sống xã hội của bạn và thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
Tất cả chúng ta đều biết điều này theo bản năng, nhưng trong chương này, Morgan đưa điều này ra ánh sáng. Anh ấy sử dụng thống kê rằng S&P 500 đã tăng 119 lần trong 50 năm kết thúc vào năm 2018. Đầu tư một khoản tiền, ngồi lại và xem số tiền của bạn.
Trong ví dụ này, có một ‘khoản phí’ cho những khoản lợi nhuận đáng kinh ngạc này – đó là sự biến động, sợ hãi, không chắc chắn, hối tiếc và hoảng sợ khi thị trường chứng khoán thể hiện sự sụt giảm lớn và thường xuyên. Không có gì trong cuộc sống là miễn phí, và việc không nhìn thấy giá cả sẽ quyến rũ chúng ta tin rằng chúng ta có thể nhận được thứ gì đó mà không cần gì cả. Cố gắng tránh giá dẫn đến việc trả nhiều tiền hơn, và thậm chí trở thành nạn nhân của những trò gian lận.
Một ví dụ khác là Netflix, kể từ khi ra mắt công chúng vào năm 2002; cổ phiếu đã mang lại lợi nhuận 39.000%. Phí cho những lần trả lại này là ba lần rút tiền 70% và khoảng mười một lần rút tiền từ 30% trở lên. Rất ít người sẵn sàng trả mức giá này.
Đọc sách giấy làm khả năng ghi nhớ và nắm bắt thông tin tốt hơn, tránh giảm thị lực mắt. Hãy mua cuốn sách Tâm Lý Học Về Tiền với mức giá rẻ nhất theo link dưới đây.
