Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian là một loạt những ký ức được lựa chọn để kể, mà ở nhiều trường đoạn, ký ức tràn ngập trong dòng văn tưởng chừng không cản nổi, như cơn lũ.
Đó là ký ức của một thằng bé xa lạ tìm một mối liên hệ với đất nước mới xa lạ, mà nó gần như trở nên vô hình. Đó là những trận đánh đập từ những kẻ bắt nạt ở trường mà nó phải chịu đựng khi tìm cách hòa nhập vào đời sống ở Mỹ. Đó là những sự kiện vụn vặt dở khóc dở cười của một gia đình nhập cư chỉ có đứa con đi học và biết nói, biết đọc, còn người mẹ “mồ côi” cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh, chỉ bập bõm vài từ để giao tiếp.
Đó là hình ảnh sống động của tiệm làm móng nơi người mẹ kiếm ăn độ nhật, nơi bà cả ngày cúi đầu vào chân người khác, nói xin lỗi, nơi ước mơ Mỹ được xây đắp và cũng tan vỡ, nơi bọn trẻ con Mỹ gốc Việt lớn lên, làm bài tập, ăn phở, chơi đùa. Đó là ký ức về cậu bạn trai đầu tiên, Trevor, người Chó Con quen khi đi làm thêm thu hoạch cây thuốc lá ở một trang trại ngoại ô Hartford. Mối tình ấy giờ đây khi nhớ lại khiến lá thư đầy ứ những hoài niệm vừa đẹp đẽ, vừa đau buồn.
Đôi nét về tác giả
Ocean Vuong sinh năm 1988 ở Sài Gòn với tên Vương Quốc Vinh.
Ocean Vuong – đã sáng tác thơ và ấp ủ mong muốn được làm nhà thơ từ những năm cấp 3 – dần dần nhập vào giới thơ ca ở New York, rồi tiếp đó được nhận vào trường Brooklyn College thuộc Đại học thành phố New York. Anh đã xuất bản hai tập thơ mỏng No (2013) và Burnings (2010) cũng như tham gia nhiều cuộc biểu diễn thơ trước khi tập thơ đầu tay, Night Time with Exit Wounds, giành được giải thưởng trong một cuộc thi và được chính thức xuất bản, biến anh trong chớp mắt thành một ngôi sao.
Tiểu thuyết đầu tay Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian được cả đống báo lớn kể tên trong danh sách các cuốn sách đáng mong chờ nhất năm 2019, khi ra đời lập tức nhảy vào danh sách Bestseller của New York Times cùng được bầu chọn là Cuốn sách của năm của vô số báo, tạp chí, trang văn học mạng, và càn quét cả đống giải thưởng. Anh sắp cho ra mắt tập thơ mới với tựa đề Time is a Mother, nhiều bài trong đó nói về nỗi đau mất mát khi mẹ anh qua đời năm 2020.
Hiện nay, Ocean Vuong tham gia giảng dạy chuyên ngành sáng tác ở trình độ Thạc sĩ nghệ thuật (MFA) ở trường Đại học Massachusetts Amherst.
Nội dung tiểu thuyết
Chiến tranh Việt Nam hằn dấu lên ký ức của bà của mẹ Chó Con, để lại sang chấn lên hành vi của họ. Những đám mây napalm trong tuổi thơ Việt Nam của bà mẹ vẫn trùm đen kịt bầu trời nước Mỹ. Mẹ Chó Con lúc nào cũng sợ tiếng súng và nhầm lẫn những tiếng động lớn, bao gồm cả tiếng pháo hoa, với tiếng súng. Và quả thực, cuộc chiến ấy, vẫn diễn ra hằng ngày trong đời sống của cả gia đình.
Mối quan hệ mẹ – con trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian là một mối quan hệ rất phức tạp: đầy yêu thương, mà cũng đầy bạo lực; đầy cảm thông, mà cũng đầy sang chấn. Người mẹ ấy có thể tát con tới tấp, có thể nhốt con dưới tầng hầm ẩm ướt, nhưng người mẹ ấy bao bọc cho đứa con khi dám bộc lộ giới tính thật của mình bằng vài câu nói đầy tình yêu: “Con khỏi cần đi đâu hết. Có con với mẹ thôi, Chó Con à. Mẹ còn ai đâu”. Họ chỉ có nhau trên đời.
Chó Con liên tục trích dẫn Barthes trong lá thư của mình. Barthes viết: “Không đối tượng nào ở trong mối quan hệ thường trực với khoái cảm. Tuy nhiên, đối với nhà văn, tiếng mẹ đẻ chính là một thứ như thế”.
Câu chuyện của Vương là câu chuyện mà đứa con của chiến tranh nào cũng có, chính vì thế, rất nhiều người đọc thấy mình trong Vương, cảm thấy anh nói thay cho họ, gây được sự thấu cảm với hàng bao nhiêu độc giả. Chó Con từng chiêm nghiệm lúc ngắm bình minh, “Nếu đời sống một cá thể là quá ngắn ngủi, so với lịch sử hành tinh này, chỉ một cái chớp mắt, như người ta nói, vậy thì được rực rỡ, cho dù suốt từ ngày ta sinh ra đến ngày ta chết đi, là rực rỡ chỉ trong một thoáng”.
Dường như suy nghĩ ấy áp dụng được cho toàn bộ cuốn tiểu thuyết này, một nơi chứa đựng gần như tràn lề tất cả những chủ đề lớn của văn chương: tình mẫu tử, tuổi mới lớn, chiến tranh, nhập cư, LGBT+, và vượt lên tất cả, đó là một suy tư đau đáu về sự rực rỡ thoáng chốc ấy của cái đẹp, của kiếp người phù du.
Review tiểu thuyết Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian
Điểm hấp dẫn đầu tiên của cuốn sách chính là những cái tên nhân vật. Ngoại của Chó Con đã tự đặt cho mình cái tên của một loài hoa, mà khi nở ra trông như bị xé toạc – Lan. Từ nhành Lan ấy, mọc ra hai loài hoa cũng đẹp tuyệt – bác Mai và mẹ Hồng. Vậy điều gì khiến ngoại Lan, một người phụ nữ đặt tên cho mình và con gái theo tên loài hoa, lại đi gọi cháu ngoại của mình là chó?
Đọc những trang văn về sự ra đời tên của nhân vật chính mà cảm giác sao lại thân thương đến vậy. Hồi bé, mình cũng từng được bà ngoại kể cho nghe chuyện các cụ thường đặt cho con cái của mình những cái tên xấu nhất có thể, vì trẻ con thời xưa thường hay chết yểu, nên phải đặt tên xấu để ma quỷ không bắt mất những đứa trẻ đi. Tên gọi Chó Con, hóa ra cũng bắt nguồn từ chính quan niệm đó của người Việt Nam thời xưa.
“Vì các linh hồn ác, lang thang khắp vùng đất tìm kiếm bọn trẻ con đẹp đẽ, khỏe mạnh, sẽ nghe thấy tên những thứ xấu xí kinh khủng được gọi về ăn cơm và vì vậy mà bỏ qua căn nhà đó, tha cho đứa nhỏ. Vậy nên, yêu thương một thứ gì đó là đặt cho nó cái tên thật thảm hại đến mức có thể nó sẽ không bị động đến – và nhờ đó mà sống sót. Một cái tên, mong manh như không khí, cũng có thể là khiên chắn. Một cái khiên gọi là Chó Con”. (Trang Nguyễn)
